Tomado: Van functioneel huishoudmerk tot tijdloos designicoon
Tomado is al ruim een eeuw een begrip in Nederlandse huishoudens. Het merk, bekend van zijn praktische draadproducten en iconische boekenrekjes, kent een fascinerende geschiedenis die zich uitstrekt van de jaren ’20 tot vandaag. Achter de ogenschijnlijk eenvoudige producten schuilt een verhaal van industriële innovatie, modernistisch design en blijvende culturele impact.
De Oprichting en Vroege Jaren (1923–1940)
Tomado werd in 1923 opgericht in Dordrecht door de broers Jan en Wim van der Togt. De naam is een afkorting van "Van der Togt Massa Artikelen Dordrecht." Aanvankelijk produceerde het bedrijf simpele metalen artikelen zoals behanghaakjes, maar al snel breidde het assortiment zich uit met koperdraadproducten, waarmee Tomado inspeelde op de opkomende behoefte aan betaalbare huishoudelijke hulpmiddelen voor het groeiende middenklassegezin.
Een sleutelmoment was de introductie van het afdruiprek, een product dat ontstond op verzoek van de Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen. Deze vroege vorm van samenwerking met consumenten bleek een gouden greep: het rek werd een kassucces en zette Tomado op de kaart als een innovatief, praktisch merk.
Naoorlogse Groei en Gloriejaren (1945–1970)
Na de Tweede Wereldoorlog kwam de wederopbouw van Nederland in volle gang. Tomado speelde hier handig op in door een breed scala aan betaalbare, functionele huishoudartikelen op de markt te brengen die het moderne huishouden ondersteunden. Droogrekken, flessenlikkers, strijkplanken en specerijenrekjes werden onderdeel van het alledaagse leven.
De jaren ’50 en ’60 vormden de gouden eeuw van Tomado. De producten verschenen in vrijwel elk huishouden in Nederland en België. Hun herkenbare stijl, met veelkleurig geplastificeerd draadstaal en functionele vormen, sloot aan bij de heersende modernistische esthetiek. Deze producten boden niet alleen gemak, maar waren ook ontworpen met gevoel voor stijl – een belangrijk kenmerk van de naoorlogse welvaart.
Designklassieker: Het Tomado Wandrek
Het absolute vlaggenschip van Tomado’s designgeschiedenis is het modulaire wandrek dat in 1958 werd ontworpen door Adriaan Dekker. Het bestaat uit metalen zijpanelen met ingehaakte plankjes in primaire kleuren, wat sterk doet denken aan de stijl van De Stijl-beweging met invloeden van Piet Mondriaan en Gerrit Rietveld.
Wat begon als een praktisch boekenrek is uitgegroeid tot een designicoon. Het rek is inmiddels opgenomen in de vaste collectie van het Stedelijk Museum Amsterdam en geldt als een van de meest herkenbare voorbeelden van naoorlogs Nederlands industrieel ontwerp. Lees meer over het wandrek!
Verhalen als Verkoopstrategie
In de jaren ’50 en ’60 zette Tomado reclame in als een manier om meer te doen dan enkel verkopen. Hun uitingen brachten niet alleen producten onder de aandacht, maar ook een levenswijze: praktisch, ordelijk en modern.
Met boekjes zoals Sloddervrouwtje en Sloddermannetje en Hartenwensen wist Tomado het dagelijkse huishouden op een toegankelijke, bijna sprookjesachtige manier te idealiseren:
In Sloddervrouwtje en Sloddermannetje leren twee chaotische figuren hun huis op orde te brengen met Tomado-rekjes, flessenlikkers en haakjes. Humor en illustratie maken het tot een vriendelijk opvoedkundig én promotioneel werk.
In Hartenwensen wordt de jonge huisvrouw aangesproken: het boekje laat zien hoe Tomado-producten passen in een moderne, goed georganiseerde uitzet. Romantisch, esthetisch en slim als marketingtool.
Deze reclamevormen vertellen veel over de tijdgeest: de nadruk op orde, de rolverdeling in het huishouden, en het streven naar vooruitgang. Tomado wist dit alles te koppelen aan hun herkenbare producten, verpakt in vriendelijke, laagdrempelige beeldtaal.
Crisis en Herstructurering (1970–1990)
De opkomst van goedkopere concurrentie uit lagelonenlanden bracht in de jaren ’70 stevige economische tegenwind voor Tomado. Ondanks de blijvende populariteit van hun producten kon het bedrijf niet langer concurreren met de lage prijzen van geïmporteerde artikelen. De marges kwamen onder druk te staan, en modernisering van productie bleef achter.
In een poging het bedrijf te redden, werd Tomado in de vroege jaren ’80 overgenomen door het Belgische Bekaert, een industrieel conglomeraat dat gespecialiseerd was in staaldraadproducten. Bekaert zag in Tomado een kans om zijn consumententak uit te breiden, maar ondanks enkele investeringen kon het tij niet worden gekeerd.
In 1986 ging Bekaert Nederland failliet, wat ook het definitieve einde betekende van de Tomado-fabrieken in Nederland. De merknaam kwam daarna in handen van verschillende partijen, tot deze uiteindelijk werd overgenomen door Metaltex, een Zwitsers bedrijf dat actief is in huishoudelijke artikelen.
Hoewel de productie verhuisde naar het buitenland, bleef de merknaam Tomado voortbestaan — als herkenbaar en nostalgisch label voor functionele huishoudelijke producten, die nu onder de vlag van Metaltex wereldwijd verkrijgbaar zijn.
Revival en Nieuwe Generaties (1990–nu)
In de 21e eeuw kreeg Tomado een tweede leven. De vintage trend en hernieuwde waardering voor functioneel design brachten het merk opnieuw in de belangstelling. Vooral het wandrek is een geliefd object onder interieurliefhebbers en retrodesign-verzamelaars.
Tegelijkertijd is Tomado onder de vleugels van Metaltex verder gegaan met het ontwikkelen van nieuwe producten voor het moderne huishouden: melkopschuimers, multigrills, droogrekken, strijkplanken, kruidenrekjes, enzovoort – altijd met het DNA van eenvoud en gebruiksgemak.
Producten zijn nu verkrijgbaar via onder andere Amazon, Blokker, Kruidvat en diverse designwinkels. Daarnaast is er een bloeiende tweedehandsmarkt voor originele Tomado-rekken uit de jaren '50 en '60, vaak met een flinke waardestijging.
Culturele en Historische Betekenis
Tomado is meer dan een merk: het is een symbool van de Nederlandse wederopbouw, van efficiëntie en eenvoud, en van het idee dat design toegankelijk moet zijn voor iedereen. Het bedrijf speelde een belangrijke rol in het democratiseren van design en werd geliefd bij zowel huisvrouwen als ontwerpers, verzamelaars en musea.
De link met modernistische kunststromingen, gecombineerd met de praktische toepassing, maakt Tomado tot een voorbeeld van typisch Nederlands industrieel design: sober, functioneel en esthetisch verantwoord.
Van zijn bescheiden begin in Dordrecht tot zijn plek in designmusea en moderne keukens: Tomado is een toonbeeld van hoe bruikbaarheid en schoonheid hand in hand kunnen gaan. Het merk heeft generaties overbrugd en blijft vandaag de dag relevant — niet alleen vanwege de nostalgie, maar ook omdat de principes waarop het gebouwd is nog altijd actueel zijn: eenvoud, betaalbaarheid, en doordacht ontwerp.